Izložba Ctrl+Alt+Del umetnice Ane Vujović otvorena je juče u galeriji Hestia.
Ana Vujović razvija umetničku praksu suptilnog kritičkog delovanja u polju turbulentnih društvenopolitičkih odnosa, posebno tradicionalno uspostavljenih vrednosnih sistema moći, kako pozicije nacionalnog i, uopšte, kolektivnih identiteta, tako i struktura unutar umetničke scene i istorijskog vrednovanja umetničkih medija.
Zainteresovana je za ispitivanja problema manipulacije i deformacije istorijskog nasleđa, njegove lažne mitologizacije i zloupotrebe od strane desno orijentisanih politika. Kroz izgradnju razbijenih formalnih struktura i dekonstruktivnih elemenata, ukazuje na važnost preispitivanja sadržaja, mogućnost postojanja neistine (greške) i restrukturiranja dominantnog, te osvajanja novih perspektiva kroz prizmu umrežavanja i dijaloga.
U svojim dosadašnjim skulpturalnim i ambijentalnim serijama radova Kanonatra, Po obrascu i Budućnost se ponavlja, sačinjenim od kombinacija različitih materijala (metal, smola, plastika, platno, konac…), autorka polazi od motiva ornamentike koja se smatra nacionalnom kulturnom baštinom. U dekorativne elemente prisutne na tradicionalnim Pirotskim ćilimima uvodi simbolične greške (error, glitch), iskorake iz uobičajenog načina njihove realizacije, simulirajući u analognom mediju distorzije, propuste prisutne u digitalno-tehnološkom, mašinskom tkanju. Ovim postupkom istovremeno propituje ustaljene obrasce ponašanja i delovanja, modele i vrednosti koji se kao svojevrni teret obavezujućeg kontinuirano prenose kroz tradiciju i nasleđe.
Koncept novih radova, predstavljenih u galeriji „Hestina” nadovezuje se na prethodne. Objekti takođe kao osnovu imaju tkaninu, ali se sada tradicionalni ćilimi ili njihovi elementi kombinuju sa rekvizitima koji se koriste za prvu pomoć, kao što su: gaza, zavoj, termo ćebe (emergency blanket) ili gips. Ornamentika sve više odstupa od prepoznatljivih geometrijskih šara i poprima ličnu apstraktnu intervenciju, naročito vidljivu u gipsanim odlivcima. U pitanju je svesna intencija autorke ka propitivanju ili čak otklonu od nametnutih okvira i ustaljenih modela dekoracije. Uvođenjem novih materijala, još naglašenije menja strukturu i dinamiku klasičnih ćilima, kao i njihovu upotrebnu, estetsku i istorijsku vrednost. Svodi ih na postupak redefisanja dosadašnjih saznanja i demistifikaciju prethodno izgrađenih simbola.
Istražujući mogućnosti formalne i značenjske promene odabranog ready-made objekta, razvija postupak njegove razgradnje na osnovne, početne impulse i elemente, činom paranja tkanine. Sam proces trasformacije beleži kamerom, dok u prirodnom ambijentu započinje kontinuirani postupak izvlačenje niti iz tkanine postavljene na razboj. Performativnim aktom unosi promene u dotadašnju strukturu vekovnog kućnog fetiša – ćilima, i rekostruiše ga kreirajući nove objekte. Monumentalne, svedene instalacije od poderanih (pocepanih) ćilima, razvučenih golih niti / potki u prostoru, otkrivaju samo obrise prethodnog tkanja i luksuznog dizajna. Na izložbi, objekte upotpunjuju video zapisi specifičnog performativnog gesta autorke, sa procesom njihove redukcije i preobražaja.
Naglašavajući cikličnost i repetativnost radnje, Ana Vujović istovremeno podcrtava proces automatizacije, te mogućnosti ne samo pojave greške (glitch) u zadatom modelu, kao što je to bio slučaj u njenoj dosadašnjom umetničkoj praksi, već i naglog prekida neke funkcije (Ctrl-Alt-Del) i ponovnog uspostavljanja osveženog sistema (Reboot). Izbor metodologije rada je direkno povezan sa konceptualnom premisom, koja doprinosi celovitijoj povezanosti anolognog i digitalnog proizvoda, kao i mogućnosti ispitivanja višenitnog, kontinuiranog procesa stvaranja, sistemskog ponavljanja, izazivanja promene i iznenadnog prekida, te uvođenja novih aktivnosti i zadataka. Simulirajući navedene mehanizme kroz primer tkanja i paranja ćilima, autorka suptilno progovara o društvenom stanju, problemu prisutne retradicionalizacije, te potrebi za izazivanjem neophodne promene.
Kako se tkanje može posmatrati važnim za uspostavljanje procesa automatizacije, pojavu modernog kompjutera i digitalne tehnologije (Sedi Plant, 1996), tako je ono i primer društveno-istorijski nisko vrednovanog, uglavnom ženskog, kreativnog rada. Tkanje se kao hipermedij razlikuje od dominantnog čula vida u vizuelnoj umetnosti, te afirmiše taktilnost, odnosno dodir kao integralno čulo komunikacije, kontakta i prenošenja. Što nas navodi da umetničku prasku Ane Vujović posmatramo i kroz razmatranje pozicije rodnih uloga i odnosa kroz istoriju, analize mehanizama iz prošlosti, procesa repatrijarhalizacije društva, ali i afirmacije uspostavljaja novih relacija i povezivanja. Praksa tkanja je kroz istoriju predstavljala element kolektivnog, ženskog znanja koje se prenosilo sa generacije na generaciju. U kojem je svaki element promene proizvodnog procesa bio podstaknut uvođenjem novih izazova i saznanja. Istovremeno, mogućnost proširivanja čulnih doživljaja, taktilnim, zvučnim i telesnim afektima, je jedna od osnovnih odlika imerzivnih sadržaja, te važna za razvoj medijskih i postmedijskih saznanja.
Koliko se autorka bavi pitanjima suživota različitosti i isprepetenosti nasleđa, te multikulturalnosti karakteristične za Balkan, vidljivo je u njenoj intenciji da pored analize Pirotskog ćilima, kojim se već duže bavi, pronađeni i onaj iz Sandžačkog kraja. Objekad od crne tkanine (marama) i bakra, referiše na muslimanski segment prisutan u našoj kulturi, te proces potrage za potisnutim narativima. Geometrijski, apstrakni objekat/modul navodi na mogućnost tranformacije u različitim smerovima i naglašava potrebu za igrom i promenom. Koliko je čitanje tradicionalnih obrazaca danas moguće i istinito ostaje pitanje, te koliko zavisno od lokalnih politika i društvenog konteksta. Zašto je toliko teško pronaći podatke o Sandžačkom ćilimu, “mistično je isto koliko i verovanje da je Pirotski ćilim naš”, navodi autorka. Zato pored Petrovog ćilima (2017), kreira Zehrin ćilim (2021), kao početni impuls za dalja kulturološka i formalna istraživanja.
Na izložbi Meta kanon, Ana Vujović nastavlja svoje bavljenje postavljenim vrednostima, ali i skrivenim i potisnutim istinama u lokalnoj kulturi. Teži njihovom problematizovanju i preformulaciji. Primenjuje jezik informacionih komunikacionih tehnologija, medijske i postmedijske umetničke prakse, kombinijući ga sa klasičnim tehnikama i znanjima. Umetničkom praksom koja balansira na granici skulpture i digitalne umetnosti, predstavlja jednu od retkih autorki koja propituje elemente kolektivnih identiteta, ideologizacije nasleđa i mogućnosti manipulacije informacijama.
Izložba je otvorena do 16. januara 2021. godine.
