Ukoliko ste barem jednom šetali Tašmajdanom, sedeli u restoranu “Šansa” ili na tom mestu pratili neki sportski događaj, sigruno niste ni slutili da stojite na tekovinama antičkog doba.
Mnogi ne znaju da se ispod gradskih svetala i užurbanog prestoničkog života krije grad ispod grada – jedna od najvećih tajni srpske prestonice.
Baš ispod crkve Svetog Marka, na 28 metara od površine, nalaze se prave pećine. Kolika je veličina ovih pećina govori činjenica da je veliki putopisac Feliks Kanic 1860. godine zabeležio kako je na tom mestu moglo da bude sklonjeno više od 600 volujskih zaprega sa hranom.
Tašmajdanske pećine
Smatra se da su tašmajdanske pećine stare od šest do osam miliona godina. Procenjuje se da potiču iz vremena kada je Panonsko more zapljuskivalo ovo područje koje mi danas zovemo Tašmajdan. Sastoji se od 3 dela: antički rudnik, nemačko sklonište i prirodna pećina.
Rimljani su ovo mesto koristili kao kamenolom. Zatim su to isto činili i Turci koji su mu dali ime od reči „taš“ – kamen, i „majdan“ – rudnik. Smatra se da je većina starog Beograda sazidana upravo od ovog kamena.
Foto: Youtube/printscreen
Neke od pećina su prirordne, dok su ostale iskopali i proširili Rimljani i Turci, odakle su oni vadili šalitru, pa se nazivaju još i Šalitrene.
U jednoj od pećina su Turci navodno spalili mošti Svetog Save, u drugoj se nekada nalazilo beogradsko Staro groblje, dok se u trećoj za vreme Rimljana nalazio vodopad. Kasnije, nemački komandant Aleksander fon Ler je u ovim lagumima imao sklonište za Vermahtovu komandu.
Ove pećine su u mnogim situacijama branile Beograđane, kao što je to bilo za vreme besomučnog austrougraskog bombardovanja u Prvom svetskom ratu. Tokom Drugog svetskog rata Nemci su ih preuredili, uvodeći struju, a gradili su i podzemne komunikacije.
Glavni ulaz u pećinu nalazi se kod zgrade RTS. Istoričari su otkrili da se proteže sve do Palilulske pijace.
Foto: Youtube/printscreen
“Lerova pećina”
Drugi deo pećine dobio je ime po Aleksandru von Leru, Vermahtovom generalu i inicijatoru šestoaprilskog bombardovanja Jugoslavije, kome je ovde bilo sklonište. Navodno je u pećini moglo da stane 1000 vojnika, ali i hrane i vode za 6 meseci. Priča se da je tu Gestapo zatvarao najozloglašenije zatvorenike.
Treći deo pećine nalazi se ispod restorana “Šansa”, dok su ostale prostorije raspoređene ispod samog bazena i Tašmajdanskog parka. Ulaz u njih je zabranjen. Neki od hodnika su posle Drugog svetskog rata zazidani zbog bezbednosti, jer se strahovalo da su minirani.
Kuda su vodili nemački podzemni prolazi?
Ni dan danas se ne zna sa sigurnošću do kog mesta su Nemci sazidali tajne prolaze. Pretpostavlja se da se oni prostiru do svih važnijih delova grada: na današnjem Trgu Nikole Pašića, ka Pravnom fakultetu, Manježu, a odatle možda i do železničke stanice. Nakon povlačenja nacista, Srbi i Rusi su neke hodnike u pećini zazidali iz bezbednosnih razloga jer se verovalo da su minirani.
Smatra se da je i Adolf Hitler znao za tašmajdanske pećine i pre nego što su Nemci došli na Balkan. Mnogi istoričari ne misle da je slučajno to što je baš Tašmajdanska pećina izabrana za komandni centar nacističke vojske. Veruje se da su sve što su našli u pećini odneli pre nego što je vojska počela da koristi pećinu.
Pre nekoliko godina Grad Beograd postao je korisnik Tašmajdanskih pećina. Tada je najavljeno da će se izvršiti sva potrebna istraživanja na postojanosti konstrukcija, a sa ciljem da se od tašmajdanske pećine napravi turistička destinacija.
