U sredu, 27. aprila održaće se tribina „Ženski pol i muški rod: jugoslovenske feministkinje i jezičke politike“ u Domu omladine, s početkom u 19 časova.
Tribina se održava u okviru ciklusa Jugoslovenski feminizmi: prošlost(i) i sadašnjost(i) će otvoriti kratki istorijski uvod moderatorke o jezičkoj praksi u književnosti i štampi 19. i prve polovine 20. veka, a zatim će se izlaganja fokusirati na period socijalističke Jugoslavije i na postjugoslovenski period.
Jelena Lalatović, kao teoretičarka književnosti, odgovoriće na pitanje kako su se formirali kulturni front(ovi) jugoslovenskog feminizma od 70-ih godina 20. veka do danas, krećući se od ideja i praksi politizacije pola do politike rodno osetljivog jezika. Ona će najpre prikazati kratak istorijat lingvističke, antropološke i književnoistorijske analize koja u središte istraživanja stavlja predstave o ženama koje se posreduju raznovrsnim kulturnim sadržajima u postjugoslovenskom kontekstu, te kako je proces normiranja i formalnog uvažavanja rodno osetljivog jezika zaokružen usvajanjem Zakona o rodnoj ravnopravnosti 2021. godine, kojim se predviđa njegova obavezna upotreba u zvaničnom govoru.
Drugim rečima, skiciraće se koji su kulturno-istorijski procesi i društveni akteri doveli do toga da se pitanje rodno osetljivog jezika, pre svega, upotreba zvanja i zanimanja u ženskom rodu, tretira kao političko pitanje koje izaziva podele i oštre polemike. Da bi se fenomen rasvetlio iz perspektive istorije feminističkih ideja, izlaganje će se osvrnuti na feminističku misao koja nastaje sedamdesetih godina prošlog veka u Jugoslaviji, a koja je u istoriografskoj literaturi najčešće imenovana kao neofeminizam.
Zahvaljujući specifičnoj intelektualnoj poziciji jugoslovenskih naučnica-feministkinja, kao što su Žarana Papić, Lidia Sklevicki, Rada Iveković, Nada Ler-Sofronić (i mnoge druge), koja je počivala na kritičkoj recepciji i reevaluaciji kako ženskog pitanja u istoriji socijalističkog pokreta, tako i radikalnog feminizma na Zapadu, politizacija potčinjenog položaja žene prvi put je artikulisana i analizirana kroz kategoriju roda kao sredstva istorijske analize. Zato je sastavni deo ovog izlaganja i osvetljavanje načina na koji su se putevi neofeminizma kroz popularnu kulturu i njegova legitimacija u akademiji, kao vid naučnog aktivizma, preplitali. To, takođe, podrazumeva odgovor na pitanje kako i zašto je naučna problematizacija pola u datom kontekstu istovremeno značila i (re)politizaciju položaja žene u društvu. Margareta Bašaragin odgovoriće u tome kontekstu, iz perspektive lingvističke naučnice i aktivne učesnice u radu na standardizaciji rodno osetljivog jezika, na pitanje zašto je potrebna feministička lingvistika.
Feministička lingvistika – koja se u svetu predaje kao akademski program a koju je u domaći okvir uvela Svenka Savić – proučava jezik i govor žene a potom i to kako drugi govore ili pišu o ženama u različitim društvenim, kulturnim i jezičkim okruženjima. Istražuje se, drugim rečima, upotreba rodno osetljivog jezika u medijima, u obrazovanju, u naučnim časopisima, na sajtovima univerziteta, u raznim institucijama, u TV i radio emisijama, u svakodnevnoj komunikaciji, ali i dijahrono. Osnovni cilj ovih napora je standardizacija rodno osetljivog jezika i njegova dosledna upotreba u javnoj i službenoj upotrebi radi otklanjanja raznih vidova diskriminacije i veće vidljivosti žena i njihovog doprinosa društvu, nauci, kulturi i umetnosti.
Cilj potencijalne tribinske rasprave biće da preispita na koji način su iskustva neofeminizma, kao jugoslovenskog kulturnog pokreta i intelektualnog projekta, relevantna u promišljanju savremenih feminističkih sukoba, kao i da u tome kontekstu preispita dosadašnje domete strandardizacije rodno osetljivog jezika.
Učesnice:
Margareta Bašaragin, Centar za ženske studije, Novi Sad
Jelena Lalatović, Institut književnost i umentost
Мoderatorka: Stanislava Barać, Institut književnost i umentost/CEJUS
